Genade, zo oneindig groot. Dat ik, die ’t niet verdien het leven vond, want ik was dood en blind, maar nu kan ‘k zien.

Deze maand niet echt een overdenking van een Bijbelvers op deze plaats maar ik wil een belangrijk onderwerp van het Christelijk geloof eens kort belichten. Wat is het beslissende element in ons geloof? Wat onderscheid het Christendom van andere religies? Precies, dat is genade! Een woord wat we vaak horen, wat we vaak ook erg mooi vinden, waar prachtige liederen over zijn gemaakt maar wat toch ook een van de moeilijkste woorden van de Bijbel is. Genade is zo uniek omdat het ons een diepe vrede en ontspanning in het leven met God kan geven. Anders dan in vele andere religies hoeven wij Gods gunst niet te verdienen en af te dwingen met allerlei manieren van offers en leefregels. God schenkt ons, dankzij het grote offer van Jezus, Zijn genade en liefde. Leven met God hangt niet af van onze inspanningen maar van de grote inspanning van Jezus. Wij hebben lief omdat Hij ons eerst heeft liefgehad.

Genade is zo moeilijk omdat het vervelend is iets te ontvangen wat je eigenlijk niet hebt verdient. Vele mensen geloven in de genade van God maar blijven kampen met schuldgevoelens. Ondanks dat God hen de hele schuld heeft kwijtgescholden voelen ze de verplichting om met goede daden of met nog meer Bijbel te lezen, met nog meer bidden, met nog religieuzer te doen Gods gunst af te dwingen en zo hun schuld in te lossen. Ze kunnen Gods genade niet ontvangen. Het lijkt misschien erg oprecht maar het wordt gedreven door de wet van schuld en verplichting en van de Christelijke vreugde is niets te merken.

Ook tussen mensen onderling werkt dit zo. Ook bij jezelf werkt dit zo. Als je niet genadig naar jezelf toe bent of de genade van de ander niet kunt ontvangen zal je voor je gevoel in de schuld blijven staan. Alles wat je doet zal niet goed genoeg zijn en zal niet voldoende zijn om je van je schuldgevoel af te helpen. Het verwoest je zelfbeeld of het verwoest je relatie met die ander omdat je de ander blijft zien als schuldeiser. Iemand die je tevreden moet stellen terwijl je daar niet toe in staat bent. En dat Doopverjaardagen in de maand oktober heeft gevolgen. Want als we de vergeving van God, van onszelf of van een ander niet kunnen ontvangen dan kunnen we er ook niet van uitdelen. Als we de liefde, vergeving en genade van God of andere mensen niet zelf ontvangen hebben dan kunnen we haar ook niet aan de ander schenken. Dan blijven we gevangen in onze emotionele gevangenis van wrok en bitterheid. Het is een vicieuze cirkel die relaties verwoest. Ga maar na, als je niet kunt ontvangen dan kun je niet schenken en kan de ander niet ontvangen en ook niet schenken. Dan blijf je gevangen in een cirkel van schuld en verplichting. Want ten diepste gaat het bij genade om aanvaarding van de ander. En als je jezelf niet aanvaard weet dan is het ook zo moeilijk om de ander te aanvaarden. Gebroken relaties en emotionele problemen zijn het gevolg. Het komt zoveel voor, ook in gemeenten, dat relaties verwoest worden doordat we onszelf in de schuld voelen staan of anderen bij ons in de schuld laten staan. 

Er is slechts één Bijbelse uitweg uit deze vicieuze cirkel van schuld en verplichting: het kruis van Golgotha! Dat is de plaats waar God afgerekend heeft met onze schuld naar Hem toe. Het kruis is de plaats waar Gods rechtvaardigheid en Gods liefde elkaar raakten en waar schuldige mensen hun vrijheid gevonden hebben. Onverdiende, kostbare genade is bij het kruis gratis verkrijgbaar voor een ieder die God daarom vraagt. Je hoeft er niets voor te doen, je kunt er niets voor doen. Je moet het alleen aannemen. Geloven dat je schuld is ingelost en dat je vrij van alle schuld in vreugde mag leven met je Schepper. Het is vrij toegankelijke, gratis verkrijgbare genade. Toch is ze niet goedkoop. Het heeft Degene die deze genade aanbied ontzettend veel gekost. Hij was bereid zelf de schuld te dragen voor de ander. Hij was bereid om bespotting, vernedering, pijn en zelfs de dood te verdragen zodat Hij genade en liefde kon schenken aan iedere schuldige die Hem erom zou vragen.

Genade is niet voor mietjes. Genade is voor de sterken. Jezus roept een ieder van ons op sterk te zijn. Je moet sterk zijn om genade aan te nemen. Het kost moeite om te aanvaarden dat je zelf niets kunt doen om je schuld af te betalen. Het kost moeite om te geloven dat elke fout, hoe gruwelijk ook, je vergeven is door God. Maar als je het kan aanvaarden dan leer je een vreugde kennen die elk verstand te boven gaat. Die vreugde en geborgenheid wil je ook de moed en de kracht schenken die je nodig hebt om jezelf en andere mensen genadig te zijn. Want de schuld die de ander bij jou heeft is vele malen kleiner dan dat jou schuld bij God was. En hoeveel pijn die ander je ook heeft gedaan of nog altijd doet, God vraagt je om hem van harte genadig te zijn. Om de genade die God jou heeft geschonken ook, zonder verplichting, door te geven aan degenen die jou iets schuldig zijn. Dat is iets wat we moeten en mogen leren. Vaak is het een leerproces wat we doormaken omdat oprecht genade schenken is misschien wel het moeilijkste wat er is want het kost je iets. Het vraagt dat je zelf de vernedering, de bespotting en de pijn draagt en daar de ander niet langer verantwoordelijk voor houdt. Als het aankomt op genade bestaan de woorden ‘maar’ en ‘als’ niet. Maar het is de enige weg die ervoor kan zorgen dat onze relaties, onze huwelijken, onze gezinnen en onze gemeenten vrij blijven van schuld en verplichting die de onderlinge verstandhoudingen verwoesten.

De gemakkelijke weg lijkt vast houden aan die schuld en verplichting met alle gevolgen van dien. Want wanneer is de schuld van die ander ingelost? Wanneer is jouw schuld ingelost? Wat als die ander geen schuld wil erkennen, laat staan om vergeving vraagt? Hoeveel is er al stuk en zal er nog kapot gaan in je relaties als je vast houdt aan schuld en verplichting? Jezus nodigt ons uit om uit die cirkel te stappen en om radicaal anders te zijn. Om liefdevolle gemeenschappen te vormen. Willen we dat terugzien in onze levens dan ontkomen we er niet aan. Dan zullen we meer en meer moeten leren om Gods genade te aanvaarden en ook doorgeven aan de ander. Dat is niet gemakkelijk en dat kan je veel kosten. Maar het levert uiteindelijk meer op dan vasthouden aan schuld en verplichting.

Hartelijke groet

Fokko